Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HASTC) vừa thông báo hủy phiên đấu giá cổ phần của Nhà máy Sản xuất, lắp ráp và đóng mới ô tô buýt.

Theo kế hoạch, ngày 5/3, HASTC tổ chức đấu giá bán cổ phần của nhà máy này, nhưng đến hết hạn đăng ký mà vẫn không có nhà đầu tư nào tham dự. Theo quy định về bán đấu giá cổ phần, nhà máy này không đủ điều kiện để tổ chức phiên đấu giá bán cổ phần ra bên ngoài.

Trong tháng 2/2009, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) cũng phát đi một thông điệp tương tự: kết thúc thời hạn đăng ký tham gia đấu giá và nộp tiền cọc mua cổ phần của Công ty Du lịch Bình Thuận (bán lần 2), nhưng không có nhà đầu tư nào tham gia đăng ký.

Theo Điều 13, Quyết định số 07/SGDHCM - PĐG ngày 15/1/2009 ban hành Quy chế bán đấu giá của Công ty Du lịch Bình Thuận (bán lần 2), do không đủ điều kiện để tổ chức đấu giá, nên cuộc đấu giá được coi là không thành.

Trước đó, cùng với một loạt kế hoạch cổ phần hóa của các doanh nghiệp lớn không thực hiện được kế hoạch đấu giá cổ phần trong năm 2008, VietinBank cũng đã phải trì hoãn vì điều kiện thị trường không thuận lợi. Tính cả năm 2008, chỉ có 74 doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa, chưa bằng 50% so với năm 2007.

Lý giải điều này, các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh thị trường chứng khoán đang ở vào giai đoạn xoay quanh vùng đáy, vấn đề được nhiều nhà đầu tư quan tâm hàng đầu là, khi nào và yếu tố nào giúp thị trường hồi phục.

Nói cách khác, những cuộc IPO của một số doanh nghiệp bị chìm nghỉm trong những âu lo trước mắt của nhà đầu tư về khả năng và thời điểm hồi phục của thị trường. Do đó, việc thất bại là điều dễ hiểu.

Ông Hoàng Xuân Quyến, Giám đốc Phân tích - Đầu tư, Công ty chứng khoán Tân Việt cho rằng, chính các doanh nghiệp phải cân nhắc kỹ các yếu tố chủ quan để quyết định khả năng IPO trong bối cảnh hiện nay. Các yếu tố cần phải cân nhắc là thực lực, sức hút của thương hiệu có đủ hấp dẫn nhà đầu tư hay không.

"IPO thực chất là tạo thêm hàng cho thị trường OTC, nghĩa là vẫn còn một khoảng cách về thời gian để cổ phiếu của doanh nghiệp được niêm yết trên sàn giao dịch chính thức. Trong bối cảnh tính thanh khoản trên sàn giao dịch chính thức chưa thực sự cải thiện, còn OTC gần như đóng băng, thì việc IPO đương nhiên rất khó thành công", ông Quyến phân tích.

Thực ra, sự giảm sút của hoạt động IPO là tình trạng chung chứ không riêng trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Theo thông tin từ Công ty Ernst & Young, hoạt động IPO toàn cầu đã giảm sút hơn một nửa kể từ năm 2007. Ước tính trong cả năm 2008 và cho đến nay, có 298 cuộc IPO đã phải hoãn hoặc rút giấy phép tổ chức, so với con số hơn 150 cuộc trong năm 2007.

Theo ông Jim Asset, Chủ tịch Công ty Ernst & Young khu vực châu Á - Thái Bình Dương, rất khó để dự đoán khi nào hoạt động IPO sẽ phục hồi, nhưng không vì thế mà lại nói "không" với hoạt động IPO.

Để tạo điều kiện cho sự phục hồi của thị trường trong năm 2009, cũng như sự phát triển của thị trường trong dài hạn, Chính phủ vẫn cần đẩy mạnh quá trình cổ phần hóa.

Vấn đề là, phải lựa chọn được doanh nghiệp phù hợp để cổ phần hoá. Hiện tại, không có công ty niêm yết nào của Việt Nam có giá trị vốn hoá thị trường trên 1 tỷ USD mà nhà đầu tư nước ngoài có thể mua được cổ phần.

Ông Jim Asset cho rằng, IPO các tập đoàn, công ty lớn trong các lĩnh vực chủ chốt của Việt Nam, như dầu khí, viễn thông và ngân hàng, nếu được tổ chức tốt, sẽ thu hút mức độ quan tâm rất cao từ các nhà đầu tư nước ngoài, nhờ vậy mà làm cho thị trường thành công hơn.

Còn đối với các doanh nghiệp nhỏ hơn, sức hút về thương hiệu và thực lực xem ra là rất yếu. Lời giải cho họ là cần có một phương thức IPO hợp lý.

Theo ông Quyến, các doanh nghiệp nhỏ nếu vẫn quyết IPO thì cần tìm kiếm được những công ty chứng khoán có năng lực, chấp nhận bỏ chi phí hợp lý để các công ty này tìm kiếm đối tác chào bán, định ra được giá bán phù hợp, tiến trình IPO sẽ hiệu quả hơn nhiều.