Sau nhiều khuyến nghị từ các chuyên gia, tổ chức trong và ngoài nước, ngày 23/1/2009, Phó thống đốc NHNN Nguyễn Đồng Tiến đã ký ban hành Thông tư số 01/2009/TT - NHNN hướng dẫn về lãi suất thỏa thuận của tổ chức tín dụng đối với cho vay các nhu cầu vốn phục vụ đời sống, cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng.

Văn bản trên chính thức tạo điều kiện để các ngân hàng thương mại nối lại và thúc đẩy hoạt động cho vay tiêu dùng, một hoạt động đã bị siết chặt trong hơn nửa năm trước đó.

Tuy nhiên, với định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2009 từ 21% - 23%, với lãi suất cho vay vẫn ở những mức khá cao, các điều kiện cho vay thận trọng hơn trong bối cảnh khó khăn của nền kinh tế có thể sẽ hạn chế khả năng bếp cận vốn vay trên thực tế.

Tập trung thông tin cụ thể về những vấn đề trên, Báo điện tử VnEconomy đã tổ chức buổi giao lưu trực tuyến giữa bạn đọc với lãnh đạo một số ngân hàng thương mại trong và ngoài nước. Chúng tôi xin giới thiệu nội dung chính của cuộc giao lưu này:

"Việt nam nên sớm lập hệ thống thông tin tín dụng cá nhân" - Ông Ashok Sud, TGĐ Standard Chartered tại Việt Nam, Chủ tịch Nhóm ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam.

Do điều kiện của thị trường, cuối năm 2007, đầu năm 2008, Ngân hàng  Nhà nước đã phải sử dụng phương pháp để giảm tỷ lệ lạm phát bằng cách hút bớt một phần tiền đang lưu thông, thông qua việc thu hẹp cho vay tín dụng. Đây là một biện pháp cho hiệu quả tức thì để giảm lạm phát. Tuy nhiên, chúng ta cũng đã thấy tác động ngược của nó tới TTCK và thị trường bất động sản.

Vì điều kiện kinh tế thay đổi ở thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, từ quý II/2008, lạm phát tăng cao, nhưng hiện nay lạm phát đã giảm và nhà nước phải có chính sách kích cầu. Vì vậy đây là lúc Ngân hàng Nhà nước thay đổi chính sách lãi suất áp dụng.

Vấn đề kích cầu cũng xảy ra với châu Á - các nước phụ thuộc vào xuất khẩu, do đó nhu cầu hiện tại là phải thúc đẩy tiêu dùng trong nước. Ở Việt Nam đã sử dụng hai chính sách để kích cầu tiêu dùng, là bỏ trần lãi suất vay tiêu dùng và hoãn thu thuế thu nhập cá nhân 5 tháng.

Tôi hy vọng hai chính sách này sẽ dần kích thích tiêu dùng trong nước, bởi kinh nghiệm ở các nước khác cho thấy rằng, trần lãi suất làm hạn chế cho tài chính tiêu dùng cá nhân. Tỷ lệ lãi suất phụ thuộc vào rủi ro ngân hàng chấp nhận hơn là vào trần lãi suất.

Ngoài ra, Việt Nam có thể lập một hệ thống thông tin tín dụng cá nhân mà các ngân hàng đều có thể truy cập để kiểm tra thông tin tín dụng của khách hàng. Điều này sẽ tránh rủi ro cho các ngân hàng. Ví dụ: khách hàng mang bảng lương đến Ngân hàng A vay tiền, khi vay tiền, thông tin này sẽ được chuyển vào dữ liệu chung. Điều này sẽ tránh tình trạng khách hàng có thể mang bảng lương đó đến Ngân hàng B vay tiếp. Tôi cho rằng, Việt Nam nên sớm nhất có thể xây dựng hệ thống thông tin này.

Vấn đề lãi suất cao hay thấp không phải là yếu tố quyết định, quan trọng là, nếu người tiêu dùng có khả năng thanh toán thì nên tận dụng cơ hội này. Như ở Mỹ, lãi suất thấp trong những năm vừa qua và người dân vay quá nhiều vì so với khả năng thanh toán của họ. Kết quả là họ không trả được nợ. Đây là khởi nguồn cho cuộc khủng hoảng tín dụng, nhà đất - tài chính - suy thoái kinh tế.

Ngân hàng Standard Chaitered tại Việt Nam bắt đầu cho vay tín dụng tiêu dùng 1 năm trước đây, đó cũng là lúc Chính phủ đưa ra trần lãi suất và chúng tôi đã tạm dừng việc cho vay tiêu dùng. Trong 1 tháng tới, chúng tôi sẽ mở lại chương trình cho vay tiêu dùng.

Hiện cho vay tiêu dùng tại Việt Nam gồm hai đối tượng cho vay, có tổ chức và phi tổ chức. Chỉ khoảng 30% vay tín dụng là do các tổ chức tín dụng như ngân hàng, công ty tài chính cho vay, còn lại 70% là các khoản vay từ phi tổ chức, ví dụ gia đình, bạn bè.. . và các cửa hàng cầm đồ. Bởi vậy, chính sách của Chính phủ nên khuyến khích cá nhân vay từ các tổ chức sao cho tỷ lệ này càng cao càng tốt. Thực hiện được điều này sẽ có thể kiểm soát được lượng vay của các cá nhân.

"Lợi ích của mỗi ngân hàng phải được đặt trong lợi ích chung" - Ông Bùi Trung Kiên, Phó tổng giám đốc Ngân hàng An Bình - ABBank.

Với quy mô dân số trên 80 triệu dân, trong đó phần lớn là dân số trẻ, trình độ dân trí ngày càng cao, nền kinh tế tăng trưởng liên tục với tốc độ cao nhiều năm qua... thì Việt Nam là thị trường tín dụng tiêu dùng rất lớn. Thực tế hiện nay cho vay tín dụng tiêu dùng chưa đạt mức 1 triệu đồng/người trong khi GDP bình quân đầu người đã đạt mức gần 17 triệu đồng.

Mặt khác, chưa đến 10% dân số tiếp cận với dịch vụ ngân hàng. Chúng tôi định hướng trong những năm tới sẽ nâng cơ cấu hoạt động ngân hàng bán lẻ, trong đó có cho vay tiêu dùng, với mục tiêu tăng trưởng gấp đôi hiện nay.

Lĩnh vực cho vay tiêu dùng đang được chúng tôi áp dụng các hình thức thanh toán gốc và lãi rất linh hoạt, có thể trả gốc đều hàng kỳ, lãi vay tính trên dư nợ giảm dần, trả góp đều hàng kỳ, lãi vay tính trên dư nợ ban đầu. Mỗi hình thức đều có ưu điểm riêng, khách hàng có thể thỏa thuận với ngân hàng hình thức phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của mình. Ngoài ra, hiện chúng tôi vẫn có sản phẩm cho vay đầu tư chứng khoán Ngân hàng An Bình đã liên kết với Công ty Chứng khoán An Bình để phục vụ khách hàng tốt nhất. Mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành quy định cho phép cho vay tiêu dùng theo lãi suất thỏa thuận, đây là quyết định đúng đắn và phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức tín dụng phát triển hoạt động này, định giá vốn (lãi suất cho vay) trên cơ sở chi phí, rủi ro. Ngân hàng chúng tôi đang triển khai mạnh mẽ hoạt động cho vay tiêu dùng theo quy định này.

Khi chính sách này phát huy tác dụng, nền kinh tế phục hồi và tăng trưởng thì sẽ tác động tích cực đến toàn bộ đời sống của nhân dân, trong đó có mỗi cá nhân. Ngoài ra, để cùng Chính phủ thực hiện mục tiêu lớn là kiềm chế lạm phát thì các ngân hàng, trong đó có An Bình, cũng phải chấp hành nghiêm túc chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, và chúng tôi thấy điều đó là cần thiết. Vì lợi ích của mỗi ngân hàng phải được đặt trong lợi ích chung. Về chính sách hỗ trợ 4% lãi suất vốn vay, chính sách này đã tác động trực tiếp đến hoạt động cho vay của các ngân hàng, các khách hàng có điều kiện tiếp cận nguồn vốn rẻ hơn và ngân hàng có điều kiện thuận lợi để tăng dư nợ tín dụng.

Trong thời gian qua, Ngân hàng An Bình đã triển khai tích cực chính sách hỗ trợ của Chính phủ, khách hàng thuộc đối tượng hỗ trợ lãi suất có thể liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn thủ tục nhanh nhất với mức lãi suất (sau khi trừ hỗ trợ) chỉ còn 5 - 5,5%/năm đối với vay bằng VND và 1,5% đối với vay xuất khẩu. Hiện có nhiều khách hàng đang làm thủ tục để được vay theo cơ chế này, và điều này cũng không tạo áp lực dư vốn với ngân hàng.

"Hoạt động ngân hàng luôn chứa mối quan hệ rủi ro –lợi ích" - Ông Sumit dutta, Giám đốc Khối bán lẻ; Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương – Techcombank.

Lĩnh vực ngân hàng bán lẻ là lĩnh vực đang phát triển nhanh và hứa hẹn tại thị trường Việt Nam. Ước tính mới chỉ có 11 triệu trên tổng số 85 triệu người dân Việt Nam là có tài khoản tại ngân hàng. Techcombank có tham vọng trở thành một trong những ngân hàng bán lẻ hàng đầu Việt Nam và chúng tôi đảm bảo rằng lãi suất mà chúng tôi đưa rà phù hợp với tình hình thị trường và cạnh tranh so với các ngân hàng khác. Chúng tôi vẫn sẽ tiếp tục theo dõi lãi suất thị trường chặt chẽ và sẽ điều chỉnh lãi suất khi cần thiết.

Chúng tôi không tính phí quản lý tài sản đảm bảo đối với các khoản vay cá nhân cho mục đích tiêu dùng. Chúng tôi chỉ tính phí đối với các khoản vay cá nhân cho mục đích kinh doanh, và phí quản lý tài sản đảm bảo cho các khoản vay này đã giảm xuống chỉ còn 2%.

Techcombank hiện có hai loại chính sách cho vay ưu đãi. Loại thứ nhất là dành cho các khách hàng ưu tiên, có quan hệ thân thiết với Techcombank. Loại thứ hai là dành cho những khách hàng đã vay vốn tại Techcombank, trả đúng hạn và tiếp tục vay khoản khác. Hoạt động ngân hàng luôn chứa mối quan hệ rủi ro lợi ích. Nghĩa là các ngân hàng cũng phải chịu rủi ro. Trong môi trường hiện nay, các ngân hàng sẽ chú trọng tới những khoản vay ít rủi ro hơn như các khoản vay có tài sản đảm bảo để mua nhà, mua ô tô.

Do đó, các ngân hàng sẽ ưu tiên cho các đối lượng khách hàng có thu nhập hàng tháng ổn định bởi họ có khả năng trả nợ đúng hạn hơn. Và ngân hàng không khuyến khích cho vay với các khoản vay có mục đích đầu cơ. Chừng nào các ngân hàng còn thận trọng và chỉ cho vay đối các khách hàng có mục đích vay thực sự thì tôi chưa thấy có vấn đề gì cả, và rủi ro là có thể chấp nhận được.

Về lãi suất, trên thị trường có hai loại lãi suất là thả nổi và cố định. Nếu như bạn lo lắng lãi suất có thể tăng sau một thời gian vay thì bạn có thể lựa chọn hình thức vay với lãi suất cố định.

Lãi suất vay cố định có thể thấp hoặc cao hơn lãi suất vay thả nổi, tùy thuộc vào dự báo xu hướng lãi suất của nền kinh tế. Do vậy, tôi khuyên các bạn nên cân nhắc kỹ trước khi lựa chọn một trong hai hình thức vay này.