Chính phủ vừa tuyên bố chi một tỉ đô la Mỹ kích cầu đầu tư. Doanh nghiệp kích cầu tiêu dùng bằng các chiêu khuyến mãi, giảm giá, tuyên truyền “người Việt dùng hàng Việt”. Trong ngân hàng, lãi suất giảm nhanh như thủy triều lúc rút ra biển khơi, trở về mặt bằng lãi suất của đầu năm 2007.

Lãi suất cho vay ưu đãi của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển (BIDV) chỉ còn 10%/năm, cho vay ngắn hạn đồng loạt mọi khách hàng 11,5%/năm. Vietcombank và Agribank cho vay ưu đãi 0,875%/tháng (tức 10,5%/năm) và vay thông thường 1,04%/tháng (12,48%/năm). Ngân hàng cổ phần cũng không đứng ngoài cuộc. Lãi suất cho vay của Ngân hàng Liên Việt còn 13%/năm.

Lãi suất tiết kiệm cả ngoại tệ và tiền đồng xuống thang vài lần trong tháng 11 và có thể còn giảm nữa. Ông Trần Phương Bình, Tổng giám đốc Ngân hàng Đông Á, nhận xét với chỉ số CPI đang âm, lãi suất tiết kiệm dù có ở mức 8-10%/năm, người gửi tiền vẫn đang có lợi

“Lãi suất giảm nhưng vốn huy động của ngân hàng vẫn sẽ tăng vì ngân hàng vẫn là kênh đầu tư an toàn nhất và hiệu quả chấp nhận được. Bất động sản chưa tan băng, chứng khoán suy thoái, vàng phập phù, thì gửi tiết kiệm có lợi hơn cả”, ông Bình tin tưởng.

Các ngân hàng bắt đầu mở hầu bao, tìm kiếm khách hàng tốt cho vay, nghĩa là bên có tiền đang lát lại những viên gạch đầu tiên cho con đường tìm lại niềm tin. Nhưng doanh nghiệp thì vẫn đang tính toán kế hoạch kinh doanh năm tới.

Cũng phải thôi. Họ còn hàng tồn kho, còn nguyên liệu nhập lúc giá cao chưa sử dụng hết, còn những hợp đồng tín dụng lãi suất “trên trời”... Họ cần thời gian giải phóng hết những tồn đọng ấy. Ai giúp họ? Ngân hàng cho vay mới, lãi suất thấp, song hợp đồng vay cũ thì sao? Chưa thấy ngân hàng nào thông báo giảm lãi suất cho hợp đồng tín dụng cũ hay sẵn sàng thanh lý hợp đồng cũ trước hạn và thay thế bằng hợp đồng vay mới cho khách hàng.
Nhà nước công bố giảm 30% thuế cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khó khăn ngay từ quí 4-2008, tuy nhiên chưa thấy cơ quan thuế các địa phương (nhất là cấp quận, huyện) hướng dẫn, chọn lọc danh sách những doanh nghiệp được giảm thuế. Có thực mới vực được đạo. Nhà nước đã có chủ trương đúng, các cơ quan thực thi cũng phải ráo riết thực hiện.

Doanh nghiệp sẽ thực sự hồ hởi và guồng máy sản xuất - tiêu dùng sẽ khởi động lại với nhịp điệu cao khi các công ty nhận được giấy báo giảm thuế cụ thể, giấy mời trả nợ trước hạn và thay thế hợp đồng vay tiền cũ bằng mới với nhiều ưu đãi hơn của ngân hàng. Khi đó các doanh nghiệp sẽ có điều kiện giảm giá hàng bán ra và đến lượt họ, kích thích tiêu dùng.

Chính sách nào cũng cần phải có thời gian để ngấm và độ trễ của chính sách thường là sáu tháng. Tuy nhiên, khi tình thế đang biến đổi từng ngày, sáu tháng là quá lâu, quá dài. Một số doanh nghiệp nói họ đang chạy đua với độ trễ chính sách bởi đợi đến khi tình hình được cải thiện, mức độ cạnh tranh sẽ lớn hơn nhiều. Tốc độ rớt giá của dầu, của các hàng hóa nguyên liệu quốc tế đã tăng mạnh và càng gần đến đáy nó càng lao dốc nhanh trước khi bật trở lại. Đó cũng là cơ hội đáng để nắm bắt, chuẩn bị cho phục hồi và tăng tốc của doanh nghiệp. Sự nhìn nhận như vậy của một số doanh nghiệp có thể khẳng định là chính xác trong giai đoạn này.

Lấy một lĩnh vực cụ thể: chứng khoán. Các nhà đầu tư tổ chức đã và đang gấp rút chuẩn bị một lượng tiền mặt lớn cho thị trường. Eximbank còn một khoản thặng dư 4.000 tỉ đồng và nguồn tin từ ngân hàng này nói với TBKTSG không loại trừ khả năng một phần số tiền đó sẽ được dùng để đầu tư vào thị trường vốn. Sacombank còn khoản thặng dư 1.500 tỉ đồng và mới sử dụng được vài chục tỉ đồng. Công ty Chứng khoán Sài Gòn còn lượng tiền nhàn rỗi khoảng 1.000 tỉ đồng chưa giải ngân. Dragon Capital, công ty quản lý quỹ nước ngoài lớn nhất Việt Nam, đang bán ra trái phiếu, gia tăng tiền mặt.

Những quỹ tầm trung như Vietnam Index Linked Fund, HLG Vietnam Fund, Vietnam Emerging Market Fund (cả ba do Vietnam Asset Management Limited - VAM quản lý) đã tăng lượng tiền mặt từ 26,9-52,9% trong cơ cấu danh mục đầu tư.

Trả lời phỏng vấn TBKTSG, không tổ chức nào nói rõ VN-Index bao nhiêu điểm họ sẽ tham gia trở lại, nhưng nhận định thị trường đang ở rất gần mức kỳ vọng đầu tư. Thị trường chứng khoán thường đi trước nền kinh tế và hẳn khi độ trễ chính sách thể hiện những kết quả tích cực, VN-Index có thể đã ở điểm khởi đầu của sự phục hồi!