Bảo hộ nhờ C/O

Hàng hóa Việt Nam ngày càng gặp nhiều cạnh tranh gay gắt khi “xuất ngoại”. Có những cạnh tranh lành mạnh buộc DN Việt Nam phải thay đổi để tồn tại nhưng cũng có những cạnh tranh không được công bằng.

Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam VCCI cho biết, hiện nay một số chính quyền nước nhập khẩu có những can thiệp về thủ tục hành chính khiến hàng hóa Việt Nam gặp nhiều trở ngại khi thâm nhập thị trường. Nổi bật lên là vấn đề bảo hộ nhờ C/O.

Ông Lộc cho biết hiện nay hàng hóa Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn trong việc cấp C/O tại một số thị trường như Đài Bắc, Peru, Thổ Nhĩ Kỳ, Venezuela, UAE. Chính quyền sở tại  thực hiện một số biện pháp không hẳn là công bằng, bình đằng với hàng hóa Việt Nam. Ở những nơi đó, những C/O hợp lệ do Bộ Thương mại hay VCCI cấp chưa được công nhận nếu thiếu con dấu của sứ quán của họ tại Việt Nam.

Ông Lộc bức xúc và cho rằng thực ra con dấu này không có ý nghĩa  gì. Nó chỉ gây khó khăn cho DN Việt Nam. Thủ tục xin dấu có khi ngốn của DN 3 hoặc 4 ngày, thậm chí đến 5 ngày. Có nơi không có lãnh sự trong Nam, chỉ có ngoài Bắc, nên DN trong Nam phải bay ra Bắc. Điều đó khiến DN lãng phí cả thời gian, tiền bạc.

Lý do các nước nhập khẩu đưa ra là ngăn chặn vi phạm luật thương mại, chống bán phá giá,… Tuy nhiên ông Lộc không đồng tình với lời giải thích này. Ông cho rằng đây chỉ là biện pháp bảo hộ thiếu công bằng của các nước nhập khẩu.

Gian lận C/O

Nếu DN Việt Nam bị gây khó dễ vì biện pháp bảo hộ nhờ C/O của các nước nhập khẩu thì trong một số trường hợp DN Việt Nam tự khiến mình thiệt hại khi gian lận C/O. VCCI đã lên tiếng cảnh báo về việc này.

Theo VCCI, khi gian lận C/O, DN được hưởng một chút lợi ích từ thuế nhưng gây thiệt hại nặng nề cho bản thân DN và cả Việt Nam. Nếu bạn hàng phát hiện DN gian lận C/O, thiệt hại đầu tiên phải kể đến đó là uy tín bản thân DN, uy tín các DN cùng ngành, uy tín của Việt Nam bị ảnh hưởng tiêu cực trên thương trường quốc tế. Như vậy DN rất dễ mất bạn hàng và thị trường.

Ví dụ, phía Mỹ đã có những biện pháp trừng phạt với các DN Việt Nam gian lận C/O. Theo đó, DN Việt Nam sẽ bị đưa vào danh sách đen các nhà chuyển tải bất hợp pháp. Danh sách sẽ được cập nhật thường xuyên và thông báo vào tháng 3 và tháng 9 hàng năm. Các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ tra danh sách này trước khi ký kết với DN.

Ảnh hưởng tiếp theo là sản phẩm sẽ bị loại ra khỏi danh sách hưởng ưu đãi thuế quan, giảm khả năng cạnh tranh khi xuất khẩu. Thậm chí, DN còn phải đối mặt với nguy cơ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội làm giả con dấu, chữ ký, chứng từ,…

Bà Trần Thị Thu Hương, Phó trưởng ban Pháp chế VCCI hiện nay mặt hàng được làm giả C/O nhiều nhất là hàng dệt may XK sang các nước EU, Hoa Kỳ; hàng nông sản XK sang Đài Loan; một số sản phẩm khác như mật o­ng, thủy sản, cà phê, vòng khuyên kim loại, bóng đèn tiết kiệm năng lượng...

Gian lận này không chỉ được làm giả trong nước dưới các hình thức trước khi cấp C/O, cung cấp bằng chứng sai (chứng từ giả) hoặc sửa chữa chứng từ, hóa đơn, bảng kê; thay thế hoặc bổ sung chứng từ; quay vòng sử dụng chứng từ nhiều lần; phát hành khống các chứng từ,… mà còn được làm giả tại nước ngoài theo một số hình thức như: bên trung gian, nhà nhập khẩu phát hành lại invoice.

Bao giờ cho hết đau đầu?

Những rắc rối liên quan đến C/O chưa biết bao giờ có lời kết nhưng các cơ quan chức năng luôn cố gắng tìm các biện pháp hạn chế bảo hộ và gian lận C/O.

Về gian lận C/O, Ông Mai Xuân Thành, Đại diện Cục điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan khuyến cáo các DN, cần tuân thủ quy tắc, luật lệ bảo vệ lợi ích lâu dài của DN, tránh tình trạng bị điều trần, áp dựng các biện pháp chống bán phá giá.

Bên cạnh đó, bà Thu Hương cho biết VCCI đã có nhiều biện pháp chống gian lận C/O như phối hợp với các bộ, ngành trong và ngoài nước; thường xuyên nhắc nhở các tổ cấp C/O tăng cường việc kiểm tra chặt chẽ trước khi cấp cho các sản phẩm nhạy cảm, cấp theo địa bàn; truyền dữ liệu hàng ngày cho Hải quan các nơi có “điểm đen” về giả C/O; tăng cường hậu kiểm,..

Bà Hương nhận xét thời gian qua các biện pháp này đã phát huy tác dụng. Kết quả là Việt Nam đã hạn chế được số lượng C/O giả từ nước ngoài.

Tuy nhiên, tình trạng gian lận C/O vẫn còn phức tạp. Phía VCCI mong muốn sẽ có hình phạt nặng hơn cho các DN vi phạm.

Trên thực tế, để có thể hạn chế được gian lận thương mại qua C/O, bản thân DN mới là “liều thuốc”. Theo VCCI, DN cần có nhận thức đúng đắn về vấn đề này để tạo uy tín cho đối tác.

Vấn đề bảo hộ nhờ C/O gặp nhiều khó khăn không kém. Giải pháp ông Vũ Tiến Lộc đưa ra chính là nhờ cậy cơ quan đại diện của  Việt Nam ở nước ngoài. Ông Lộc đề nghị Bộ Ngoại giao phối hợp với Trưởng ban đại diện tác động tháo gỡ khó khăn này cho các DN.